Cognitive Linguistics in the Year 2025
Kontakt językowy w perspektywie kognitywnej
Międzynarodowa konferencja organizowana przez Instytut Filologii Angielskiej, UKEN i Polskie Towarzystwo Językoznawstwa Kognitywnego
17-19 września 2025 w Krakowie, Strona konferencji: https://ptjk2025.uken.krakow.pl/
Zaproszenie do udziału w konferencji
Kontakt językowy jest wszechobecny, rozległy, stały; ma daleko idące skutki społeczne, polityczne i językowe. Kontakt językowy jest normą, nie wyjątkiem (Sarah Thomason 2001). Kontakt językowy, jego wyniki oraz wzajemne wpływy kultur w kontakcie są przedmiotem zainteresowań naukowych od końca XIX wieku (np. Whitney 1881). Tradycyjnie
badania wpływów językowych obejmują kwantytatywną, leksykograficzną dokumentację wyników kontaktu językowego, wspartą w ostatnim czasie przez postęp technologiczny, narzędzia do przetwarzania tekstu i korpusy elektroniczne, umożliwiające analizę obszernych zbiorów danych językowych oraz gwarantujące różnorodność socjolingwistyczną. Zmianę w charakterze badań wyników kontaktu językowego przyniosły zaproponowane w ostatnich dwóch dekadach nowe ramy teoretyczne, czerpiące z rozwoju pragmatyki, socjolingwistyki, językoznawstwa kognitywnego, językoznawstwa korpusowego i psychologii w drugiej połowie XX wieku. Proponują one, aby analiza wyników kontaktu językowego wychodziła od pojęcia i umysłu, co pozwoli na badanie tych obszarów, którym dotychczas nie poświęcano wiele uwagi. Nieliczne jedynie prace dotyczą percepcji i ewaluacji wyników kontaktu językowego
przez użytkowników języka, czy też semantyki i pragmatyki zjawisk wywołanych kontaktem, zachodzących w języku-biorcy na późniejszym etapie i związanych z kreatywnym wykorzystaniem zasobów językowych. Studia wyników kontaktu językowego przyjmujące perspektywę kognitywną, wsparte podejściem opartym na uzusie oferują nowe możliwości badawcze i rzucają świtało na wybory leksykalne użytkowników języka w autentycznych katach komunikacyjnych. Zapożyczanie elementów językowych postrzegane jako proces
wyszukiwania słów (word-finding process) lub strategia nazywania pojęć wymaga badań o charakterze onomazjologicznym, które uznają aktywną rolę użytkownika języka w procesie zapożyczania i integracji, postrzegając ją jako odpowiedź na potrzeby komunikacyjne mówców. Zapraszamy do nadsyłania zgłoszeń, które odwołują się do powiązań między następującymi zagadnieniami: zdolności poznawcze użytkowników języka-biorcy, wywołana kontaktem potrzeba nazywania pojęć niezleksykalizowanych w języku, motywowane pragmatycznie ponowne nazywanie pojęć zleksykalizowanych, funkcje pragmatyczne języka
w autentycznych aktach komunikacyjnych, motywacje użytkowników języka / tłumaczy do wyboru określonych środków językowych, społeczne i idiosynkratyczne (synchroniczne) użycie wyników kontaktu językowego, przełączanie kodów, mieszanie kodów, wpływy kulturowe, historia społeczna, różnorodność i wariancja w języku, (diachroniczne) zmiany
językowe wywołane kontaktem i inne. Słowo „język” w terminie „kontakt językowy” jest rozumiane szeroko i obejmuje swym zakresem języki naturalne, sztuczne, narodowe, odmianę ogólną, regionalną, dialekty, języki kreolskie, pidżyny, odmiany języka używane w różnych krajach, języki specjalistyczne, socjolekty, profesjolekty, etnolekty, idiolekty, języki mieszane, języki migowe oraz inne formy komunikacji. W badaniach można wykorzystać różne metodologie badawcze, począwszy od
tych z obrębu językoznawstwa korpusowego i humanistyki cyfrowej, przez tzw. usage-based approach (podejście oparte na uzusie), ankiety, studia eksperymentalne, analizę tematyczną, analizę treści, tzw. eye-tracking i keystroke logging, metody mieszane i inne. Tematyka konferencji pozwala na szeroki zakres tematów, mi.in.:
– Kontakt językowy jako proces poznawczy
– Zmiany językowe powodowane wpływem obcym w ujęciu kognitywnym
– Metafory a kontakt językowy
– Modele kulturowe w kontakcie
– Dwujęzyczność, wielojęzyczność a procesy poznawcze
– Dwujęzyczność a nakładanie się skojarzeń
– Przełączanie kodów, naprzemienność kodów i mieszanie kodów w perspektywie kognitywnej
– Powodowane kontaktem językowym: różnorodność językowa, wariancja formalna, zmiany semantyczne, zapożyczenia pragmatyczne
– Percepcja i ewaluacja innowacji językowych motywowanych kontaktem
– Kontakt językowy a wybory leksykalne i motywacje użytkowników języka-biorcy
– Przekład jako przykład kontaktu językowego i komunikacji interkulturowej
– Obrazowanie w językach w kontakcie
– Gramatyka konstrukcji a kontakt językowy
– Wywołane kontaktem zmiany języka, zanikanie języka, śmierć języka
– Stabilny i niestabilny kontakt językowy
Wykłady plenarne wygłoszą:
Ad Backus, Tilburg University
Peter Bakker, Aarhus University
Maciej Eder, IJP Polska Akademia Nauk
Elżbieta Muskat-Tabakowska, Uniwersytet Jagielloński
Alexander Onysko, Alpen-Adria University Klagenfurt
Eline Zenner, KU Leuven
Zapraszamy do nadsyłania propozycji referatów o objętości 250-350 słów (w języku polskim lub angielskim), spełniających kryteria podane w zakładce STRESZCZENIE-wymagania do 28 lutego 2025 r. Streszczenie należy wysłać przez link PRZESŁANIE STRESZCZENIA dostępny na stronie konferencji: https://ptjk2025.uken.krakow.pl/. Organizatorzy konferencji są otwarci na propozycje sesji tematycznych. Prosimy o przesyłanie propozycji bezpośrednio na adres mailowy konferencji: ptjk2025@uken.krakow.pl do 28 lutego 2025 r. Propozycja sesji tematycznej powinna zawierać: nazwisko i afiliację organizatora/ów sesji, tematykę sesji, streszczenie o objętości do 500 słów oraz nazwiska
uczestników wraz z afiliacjami. Zapraszamy również do nadsyłania zgłoszeń wystąpień, które będą miały formę plakatów naukowych prezentujących badania w toku. W zależności od liczby zgłoszeń, organizatorzy przewidują osobną sekcję plakatową podczas konferencji. Prosimy o zgłaszanie plakatów do 28 lutego 2025 r. poprzez link PRZESŁANIE STRESZCZENIA dostępny na stronie konferencji: https://ptjk2025.uken.krakow.pl/. Referaty można wygłaszać w językach polskim lub angielskim. Szczegółowe informacje na stronie konferencji: https://ptjk2025.uken.krakow.pl/.
Zapraszamy serdecznie do Krakowa we wrześniu 2025!
Organizatorzy
Bibliografia (wybrane prace):
Backus, Ad. 2014. A usage-based approach to borrowability. W: E. Zenner, G. Kristiansen (red.), New
Perspectives on Lexical Borrowing. Berlin: De Gruyter, 19–39.
Blank, Andreas. 2003. Words and concepts in time: towards diachronic cognitive onomasiology. W: R. Eckardt,
K. von Heusinger, C. Schwarze (red.), Words in Time: Diachronic Semantics from Different Points
of View. Berlin: De Gruyter, 37–66.
Grzega, Joachim (2003) Borrowing as a word-finding process in cognitive historical onomasiology.
Onomasiology Online 4: 22–42.
Haugen, Einar. 1950. The analysis of linguistic borrowing, Language 26(2), 210–231.
Onysko, Alexander. 2019. Reconceptualizing language contact phenomena as cognitive processes. W: E. Zenner,
A. Backus, E. Winter-Froemel (red.), Cognitive Contact Linguistics. Berlin/Boston: De Gruyter, 1–23.
Rohde, Ada, Stefanowitsch, Anatol and Suzanne Kemmer. 2000. Loanwords in a usage-based model. LAUD
Series B: Applied and Interdisciplinary Papers, No. 296, 1–14, Essen: LAUD.
Thomason, Sarah. 2001. Language Contact. An Introduction. Washington D.C.: Georgetown University Press.
Weinreich, Uriel. 1953. Languages in Contact. Findings and Problems. The Hague: Mouton.
Whitney, W.D. 1881. On Mixture in Language, Transactions of the American Philological Association 12, 5–26.
Winter-Froemel, Esme. 2008. Unpleasant, unnecessary, unintelligible? Cognitive and communicative criteria for
evaluating borrowings as alternative strategies. W: R. Fischer, H. Pułaczewska (red.), Anglicisms in
Europe. Linguistic Diversity in a Global Context. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars P., 16–41.
Winter-Froemel, Esme. 2019. Reanalysis in language contact. Perceptive ambiguity, salience, and catachrestic
reinterpretation. W: E. Zenner, A. Backus, E. Winter-Froemel (red.), Cognitive Contact Linguistics.
Berlin/Boston: De Gruyter, 81–126.
Tabakowska, Elżbieta. 1995. Język i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego. Kraków:
Polska Akademia Nauk.
Zenner, Eline and Gitte Kristiansen (red.). 2015. New Perspectives on Lexical Borrowing. Onomasiological,
Methodological and Phraseological Innovations. Berlin/Boston: De Gruyter.
Zenner, Eline, Backus Ad and Esme Winter-Froemel (red.). 2019. Cognitive Contact Linguistics. Berlin/Boston:
De Gruyter.
